Economische vooruitzichten Latijns-Amerika: de rol van groene energie

Hoe investeringen in groene energiebronnen van cruciaal belang kunnen zijn voor het toekomstige succes van Latijns-Amerika.

De gecombineerde economieën van Latijns-Amerika, bestaande uit Zuid-Amerika, Midden-Amerika en het Caribisch gebied, hebben een van de scherpste v-vormige krimp- en herstelbewegingen neergezet die waar ook ter wereld zijn waargenomen. In 2020 kende de regio een economische krimp van naar schatting 7,2%; de diepste ter wereld. Het jaar daarop overtrof de regio alle verwachtingen en herstelde met een verbazingwekkende 6,9%. Hoewel het economisch herstel ongelijkmatig verloopt in de verschillende delen van de regio, is het herstelmomentum over het algemeen echter niet blijvend. In de meeste markten vertraagt de groei van het bbp nu.

In de Atradius Economic Outlook: “Reviving Latin America’s Energy Transition needs Wind and Solar” onderzoeken economen van Atradius de redenen voor zo'n sterke krimp en herstel en hoe de regio er vandaag voor staat. In de studie wordt in het bijzonder ingegaan op het belang van groene energie voor de regio en hoe de energietransitie de economische activiteit van de regio, alsook de gezondheid van het milieu, zou kunnen beïnvloeden.

Sterke opleving na inkrimping Covid-19

De ervaringen van Latijns-Amerika met de pandemie waren een van de meest extreme ter wereld. Hoewel de regio minder dan 10% van de wereldbevolking telt, is 25% van alle Covid-19-doden wereldwijd in deze regio gevallen. Het heeft ook de sterkste economische krimp ter wereld gekend, met een krimp van 7,2% in 2020.

In 2021 slaagde Latijns-Amerika er echter in slecht nieuws om te zetten in goed nieuws met een bbp-groei van 6,9%. Dit werd bereikt door groei in belangrijke exportmarkten, waaronder China en de VS, en door een sterk vaccinatieprogramma dat wereldwijd de hoogste vaccinatiegraad oplevert.

Ondanks deze ommekeer is de regio er echter niet in geslaagd de bbp-groei tot in 2022 vast te houden. Hoe dat komt? Politieke onzekerheid en bedreigingen voor het milieu, samen met aanhoudende problemen met de toeleveringsketen, inflatie en stijgende rentevoeten hebben allemaal een impact.

Politieke onzekerheid, hoge rente en stijgende inflatie belemmeren groei

Het herstelmomentum is grotendeels verloren gegaan door de hoge inflatie, die op sommige markten meer dan verdubbeld is en beïnvloed wordt door factoren als stijgende voedsel- en gasprijzen en aanhoudende verstoringen van de toeleveringsketen. De invasie van Rusland in Oekraïne heeft deze nog verergerd. In reactie op de hoge inflatie hebben veel centrale banken in de regio de rente verhoogd. In Brazilië is de rente gestegen van 2% in 2021 tot zelfs 11,75% dit jaar.

Veel Latijns-Amerikaanse landen kampen ook met politieke onzekerheid. Verkiezingen in Peru, Chili, Honduras, Costa Rica en El Salvador hebben nieuwe politieke groeperingen aan de macht gebracht.

Extreme weersomstandigheden vormen een bedreiging voor de economische activiteit

Verscheidene van de belangrijkste economieën van Latijns-Amerika hebben ook te kampen gehad met klimaatcrisissen. Het gaat onder meer om ernstige droogte in een deel van Argentinië, Brazilië, Chili en Paraguay. Bovendien lopen landen met een laag of gemiddeld inkomen, zoals Haïti, Honduras, Nicaragua en Bolivia, het grootste risico op extreme weersomstandigheden, omdat zij een grote kwetsbaarheid combineren met een geringe bereidheid om de gevolgen van de klimaatverandering op te vangen.

Volgens het rapport van 2022 van de Intergouvernementele Werkgroep inzake Klimaatverandering (IPCC) is het bereiken van een netto-emissieneutraal niveau tegen 2050 noodzakelijk om de opwarming van de aarde te beperken en de gevaren voor het klimaat te verminderen. Alleen Costa Rica heeft echter engagementen en beleidslijnen die door de Climate Action Tracker als "bijna voldoende' gewaardeerd worden om het emissieniveau op nul te brengen.

De regio is wereldleider in hydro-elektriciteit: maar is dit duurzaam?

In theorie zou het voor de regio haalbaar moeten zijn de netto-nuldoelstellingen te halen, niet in het minst omdat zij momenteel wereldleider is op het gebied van de opwekking van elektriciteit uit hernieuwbare bronnen, waarvan het grootste deel uit waterkracht.

Het is echter onwaarschijnlijk dat dit duurzaam zal zijn. De meeste geschikte rivieren in Zuid-Amerika zijn al geëxploiteerd. Het huidige niveau van waterkracht zal niet voldoende zijn om aan de vraag te voldoen en er zullen andere bronnen van schone energie moeten worden aangeboord.

Veel landen in de regio, vooral in het Caribisch gebied, hebben bijna geen productie van duurzame energie. Investeringen in groene energiebronnen, zoals wind- en zonne-energie, zullen nodig zijn om tegen 2050 een netto-uitstoot van nul te bereiken. Uruguay loopt hierin voorop: het haalt nu al 43% van zijn binnenlandse elektriciteitsproductie uit windenergie. Markten zoals Brazilië, Argentinië en Mexico hebben echter gesneden in de budgetten voor hernieuwbare energie en het groene momentum is tot stilstand gekomen.

De rol van klimaatfinanciering voor regionale economische groei

Sommige landen in Latijns-Amerika blijken innovatief te zijn op het gebied van klimaatfinanciering, met steun van de ontwikkelingsbanken van de regio. Met name deze laatste kunnen landen helpen hun sociale, milieu- en klimaatdoelstellingen door de groei van hernieuwbare energieproductie te ondersteunen. Desondanks zal het grootste deel van de financiering uit particuliere bronnen moeten komen. Dit zal een uitdaging vormen gezien de trage groei in Latijns-Amerika, het onzekere politieke klimaat, de toenemende inflatie en de stijgende rentetarieven.