Author
Sales Lead Generator
Voor de EU zouden beide overeenkomsten de geo-economische uitdagingen verlichten, de toeleveringsketens diversifiëren en helpen om haar ambitieuze duurzaamheidsdoelstellingen te halen.
De vrijhandelsbesprekingen tussen de EU en het Zuid-Amerikaanse blok Mercosur en tussen de EU en Australië zijn al vele jaren aan de gang - in het geval van Mercosur zelfs al tientallen jaren. Waarom is het voor alle partijen zo belangrijk om overeenkomsten te sluiten? Waarom blijken ze zo problematisch te zijn? En hoe lang zal het nog duren voordat er finaal overeenkomsten worden gesloten?
Voor de EU zouden de akkoorden veel geo-economische uitdagingen verlichten, die onlangs nog verergerd zijn door de inval van Rusland in Oekraïne en een assertiever China. Ze moet ook opboksen tegen het Amerikaanse economische beleid van massale subsidies, deels protectionistisch, om de Amerikaanse economie te stimuleren.
Voor Australië zou een overeenkomst een markt van zo'n 450 miljoen consumenten openen en een impuls geven aan de inspanningen van het land om zijn exportmarkten uit te breiden.
Mercosur is ondertussen ook op zoek naar nieuwe markten en meer diversificatie in het algemeen - het heeft nog geen enkel belangrijk vrijhandelsakkoord gesloten.
Alle partijen hebben dus veel te winnen. Toch is een overeenkomst moeilijk te bereiken.
President Lacalle Pou van Uruguay uitte onlangs zijn frustratie over het gebrek aan vooruitgang. Tijdens de top tussen de EU en de Gemeenschap van Latijns-Amerikaanse en Caribische Staten (CELAC) zei hij: "Genoeg woorden uit 25 jaar onderhandelen. Het is moeilijk voor mij om aan mijn tienerkinderen uit te leggen dat we een kwart eeuw bezig zijn geweest om tot een overeenkomst te komen in een wereld die zoveel veranderd is."
Maar, wat zijn dan precies de knelpunten?
Zoals we zullen zien, komt dat omdat de verschillende partijen verdere, zeer specifieke, financiële, politieke en andere doelstellingen hebben voor de overeenkomsten die ze nastreven.
De brede doelstellingen van de EU
Voor de EU is het niet overdreven te stellen dat de afronding van deze vrijhandelsovereenkomsten van cruciaal belang is voor haar toekomstplannen.
In de eerste plaats zou een overeenkomst met Mercosur 91% van de tarieven op de EU-export naar Mercosur opheffen, de grootste handelsovereenkomst tot nu toe in termen van tariefverlaging. Volgens de Europese Commissie zou dat een besparing van 4,5 miljard euro aan rechten betekenen. Het zou ook de grootste vrijhandelszone ter wereld creëren, met ongeveer 720 miljoen inwoners. Dit zou de invloed van de EU in de wereldhandel aanzienlijk vergroten en de concurrentienadelen ten opzichte van China en de VS in Zuid-Amerika en Oceanië verminderen.
Voor de EU is het ook nodig om de toeleveringsketens te diversifiëren. Om de afhankelijkheid van China te verminderen en haar ambitieuze duurzaamheidsdoelstellingen te halen, wil ze ook prioritaire toegang tot grondstoffen en andere basisproducten die de regio te bieden heeft.
Dit is bepaald door de nieuwe EU-strategie voor kritieke grondstoffen. Die is erop gericht om de risico's te beperken voor de toeleveringsketens van materialen die verband houden met duurzame energie, die aan het licht kwamen door tekorten tijdens de pandemie en in de energiecrisis na de inval van Rusland in Oekraïne. Mercosur heeft met name een groot potentieel voor de productie en export van groene waterstof tegen competitieve prijzen - en Europa is een van de grootste toekomstige markten.
Australië heeft ook het potentieel om een belangrijke partner van de EU te worden. Australië heeft ruime voorraden lithium, goed voor ongeveer de helft van de wereldwijde productie, samen met kobalt. Dit zijn belangrijke elementen voor de batterijen die in elektrische voertuigen worden gebruikt, samen met titanium, palladium, nikkel, zink en andere zeldzame aardelementen.
De EU heeft deze grondstoffen dringend nodig om haar ambitieuze doelstellingen op het gebied van digitalisering en duurzaamheid, vastgelegd in de Green Deal van de EU, te halen. Het uiteindelijke doel is om in 2050 klimaatneutraal te zijn.
Bovendien beschikt Australië over enorme gebieden voor wind- en zonne-energie, die het wil inzetten voor de productie van groene waterstof - dringend nodig voor de zware industrie in de EU voor toekomstige decarbonisatie.
De standpunten van Australië en Mercosur
Australië wil ook diversifiëren, vooral nadat hun belangrijkste handelspartner China in 2020 blokkades oplegde voor tal van Australische landbouwproducten. Een overeenkomst zou de export van rundvlees stimuleren, maar ook die van andere landbouwproducten zoals suiker en lamsvlees.
Mercosur staat ondertussen voor nog meer fundamentele uitdagingen. De eerste is de schorsing van Venezuela, waardoor alleen Brazilië, Argentinië, Paraguay en Uruguay nog volwaardige leden zijn. De interne handel is gegroeid, maar overeenkomsten met de rest van de wereld zijn quasi onmogelijk gebleken.
De afgelopen jaren hebben de lidstaten bovendien te maken gehad met politieke en economische onrust. Een groot deel van de regio heeft ook moeite om zich fiscaal te herstellen van de COVID-pandemie en de buitensporige invloed van China in Zuid-Amerika vormt opnieuw een uitdaging. De regio wil ook minder afhankelijk worden van de VS. Bovendien zouden Mercosur-consumenten profiteren van goedkopere toegang tot in de EU geproduceerde goederen. In 2019 werd een overeenkomst bereikt met de EU, maar het verdrag werd nooit geratificeerd.
De huidige stand van zaken
In juli liepen beide onderhandelingsronden opnieuw vast.
Een van de belangrijkste problemen waren de gevestigde belangen van de landbouwsector in bepaalde EU-lidstaten, met name Frankrijk, Ierland en Nederland, die een compromis in de weg zouden kunnen staan. Dit is een voortzetting van een patroon dat we zien bij veel onderhandelingen over vrijhandelsovereenkomsten van de EU met andere landen. Een andere kwestie is het milieubeleid van de EU.
Voor Mercosur zijn de meest recente milieueisen van de EU een echt knelpunt gebleken, dat met name door de Braziliaanse president Luiz Inácio Lula da Silva als problematisch wordt aangestipt. Velen zoals hij stellen dat de voorwaarden van de EU buitensporig zijn en dat ze reeds internationale overeenkomsten hebben ondertekend om het regenwoud te beschermen en ook verplichtingen zijn aangegaan om internationale arbeidsnormen na te leven.
Wat Australië betreft, zijn de onderhandelingen relatief gezien al veel minder lang aan de gang, ze zijn in 2018 begonnen. Ze hadden gehoopt de onderhandelingen in juli af te ronden, maar er bleven meningsverschillen bestaan, met name over de mate waarin de EU haar markten zou openstellen voor Australisch rundvlees en andere landbouwproducten. De EU heeft er ook bezwaar tegen dat Australische voedselproducenten termen als feta en prosecco gebruiken voor hun producten.
Australië blijft positief, geholpen door het feit dat ze natuurlijk maar met de belangen van één land rekening hoeven te houden. De Australische minister van Handel, Don Farrell, zei: "Ik ben optimistisch dat we er met wat goede wil, hard werken en doorzettingsvermogen wel komen. Ambtenaren aan beide kanten zijn van plan om elkaar in augustus weer te ontmoeten.
De positie van de EU
Er zijn momenteel vier volwaardige leden van Mercosur, plus Venezuela, dat momenteel geschorst is, en zeven geassocieerde landen. Als dat overeenstemming moeilijk maakt, bedenk dan dat de EU uit 27 landen bestaat. Om een overeenkomst te ratificeren is de instemming van elke staat en zijn parlement nodig, wat betekent dat er verdere compromissen nodig zullen zijn om tot een overeenkomst te komen, vooral met betrekking tot de invoer van landbouwproducten.
Dit komt omdat de beoogde overeenkomsten meer zijn dan louter handelsafspraken. Ze dienen om de strategische autonomie en economische veerkracht van de EU veilig te stellen. De organisatie is de afgelopen jaren steeds meer onder druk komen te staan, met trage groei, hoge inflatie en Brexit als enkele van de belangrijkste factoren.
In deze context zijn wij van mening dat het kortzichtig is om de overeenkomsten in de eerste plaats in gevaar te brengen om de landbouwsectoren van sommige lidstaten te beschermen. Het is ook in het belang van landen als Frankrijk of Ierland om hun landbouwbelangen opzij te zetten ten gunste van een snelle afronding van de overeenkomsten. De EU en haar lidstaten moeten accepteren dat spelers als Australië en Mercosur in het huidige klimaat meer politieke en economische invloed hebben gekregen dan vroeger, waardoor hun onderhandelingspositie is verbeterd. Landbouwprotectionisme en het opleggen van nieuwe normen, zoals het onlangs voorgestelde addendum over ontbossing en duurzaamheid, zijn tegenwoordig veel moeilijker. Vooral die laatste kunnen als betuttelend worden ervaren en stuiten daarom op heel wat weerstand.
Wat zijn de vooruitzichten voor overeenstemming?
Op 12 juni - vóór de recente mislukte onderhandelingen - beloofde EU-Commissievoorzitter Ursula von der Leyen dat de EU en het Mercosur-blok voor het eind van het jaar een overeenkomst zouden sluiten.
De hierboven geciteerde opmerkingen van zowel de Uruguayaanse president als de Australische minister van Landbouw tonen eens te meer aan dat de politieke wil bij alle partijen intact lijkt te blijven.
Wat zeker is, is dat ondanks de recente tegenslagen alle partijen zich publiekelijk blijven inzetten voor het ondertekenen van overeenkomsten. Het doel is nog steeds om dit voor het begin van 2024 te kunnen doen.
De klok tikt echter door. Zullen er akkoorden worden bereikt? Over een paar maanden zullen we het zeker weten.