De Atradius blog

De stille dreiging van zwarte zwanen en grijze neushoorns

Geschreven door Patrick Van der Avert | 10 september 2025

Veerkracht en proactiviteit maken het verschil tussen overleven of omvallen.

Soms komt het onverwacht. Een klant die altijd netjes betaalde, gaat plots failliet. Of een geopolitiek conflict dat je toeleveringsketen in één klap lamlegt. Ernstige wanbetalingen lijken vaak uit het niets te komen, maar meestal zijn ze terug te voeren op twee fenomenen: ‘zwarte zwanen’ (‘Black Swans’) en ‘grijze neushoorns’ (‘Grey Rhinos’). Begrijpen hoe deze onvoorspelbare én overduidelijke concepten werken, kan het verschil maken tussen overeind blijven of onderuitgaan.


Wat is een zwarte zwaan?

Stel je voor: een stabiel bedrijf, sterke cijfers, vlekkeloze reputatie. En dan… boem paukeslag! Van de ene dag op de andere staat alles op zijn kop. Dat is de essentie van een zwarte zwaan. De term, ‘Black Swan’, bedacht door risicodeskundige Nassim Nicholas Taleb, staat voor gebeurtenissen die zó onwaarschijnlijk zijn dat niemand ze ziet aankomen, maar die wél een enorme impact hebben.

Denk aan het plotselinge faillissement van het ogenschijnlijk stabiele Lehman Brothers dat in 2008 wereldwijd een financiële crisis ontketende. In de wereld van handels- en leverancierskrediet kan een zwarte zwaan een onverwachte geopolitieke omwenteling zijn, een plots faillissement van een grote klant of een natuurramp die de leveringsketen verstoort.

Het verraderlijke van zwarte zwanen? Ze zijn praktisch onmogelijk te voorspellen. En toch kunnen ze elke onderneming hard raken, groot of klein, lokaal of internationaal. Daarom is het cruciaal om je systemen, processen en relaties zó in te richten dat je een klap kan opvangen, hoe onverwacht ook.


Wat is een grijze neushoorn?

Niet elk risico is een verrassing. Soms zie je het gevaar al van ver op je afstormen, maar kijk je machteloos toe. De ‘Grey Rhino’ is een concept van beleidsanalist en commentator Michele Wucker. Het gaat om zeer waarschijnlijke, impactvolle gebeurtenissen die een bedrijf ernstig kunnen schaden of zelfs het einde ervan kunnen betekenen, maar die ondanks duidelijke waarschuwingssignalen vaak worden genegeerd.

Waarom? Omdat het menselijk is. We wennen aan de eerste signalen, hebben te veel vertrouwen in bestaande klanten of laten ons verblinden door kortetermijnwinst.

In kredietbeheer is een grijze neushoorn bijvoorbeeld de klant die steeds vaker later betaalt, waarvan de omzet daalt of negatieve trends in de sector. De rode vlaggen zijn duidelijk, maar wie ze bewust of onbewust negeert, kan worden geconfronteerd met wanbetalingen die perfect voorkomen konden worden.

Het speelveld van vandaag

We leven in een dynamische wereld, van binnenlandse en buitenlandse handel waarin bedrijven continu onder druk staan. Hoge inflatie, stijgende rentetarieven, oplopende energiekosten en verstoorde ketens zetten marges onder druk. In dit economisch klimaat is er soms maar één tegenslag nodig om een domino-effect te veroorzaken: een grote klant die niet betaalt, onvoldoende werkkapitaal, een cyberaanval of een investering die verkeerd uitpakt.

Voor een leverancier kan dit desastreus zijn. Uitgestelde betalingen en openstaande facturen brengen niet alleen de cashflow in gevaar, maar ook de continuïteit van het bedrijf. En precies daarom zijn het tijdig herkennen van de signalen, sterk crisismanagement en een solide kredietbeleid, inclusief de juiste kredietverzekering, essentieel. In dit speelveld zijn proactiviteit en strak risicobeheer geen luxe, maar pure noodzaak.

Kort samengevat:

  • Bedrijven die al onder druk staan door economische omstandigheden, kunnen zwaar worden getroffen door een wanbetalende klant of een externe dreiging zoals een cyberaanval.
  • Slim risicobeheer, met een goede kredietverzekering als basis, helpt de impact van plotselinge of onverwachte betalingsachterstanden te beperken.
  • Atradius Special Risk Management combineert brede expertise in complexe situaties met de flexibiliteit om snel te handelen bij het terugvorderen of herstructureren van schulden en het beperken van het risico op wanbetaling.

 

Hoe beperk je het risico op zwarte zwanen en grijze neushoorns?

Grote, onverwachte wanbetalingen komen zelden door één enkele oorzaak. Vaak is het een kettingreactie van gebeurtenissen die samen de problemen in gang zet. Dat toont aan dat geen enkel bedrijf te groot of te stabiel is om te falen en dat zelfs de meest ervaren kredietmanager verrast kan worden door het plotselinge faillissement van een klant.

Juist daarom vragen dit soort situaties om de juiste expertise en een aanpak op maat. De beste manier om je risico’s te beperken? Proactief risicomanagement. Kredietverzekering is de eerste stap naar gemoedsrust, omdat het de gevolgen opvangt van onbetaalde facturen.

De kracht van kredietverzekering

Een goed strategisch instrument waarmee je als bedrijf je risico’s beheersbaar houdt, is dus kredietverzekering. Een sterke kredietverzekering is méér dan een vangnet. Weinig bedrijven hebben de capaciteit om de financiële situatie van al hun klanten en nieuwe prospecten continu in de gaten te houden. Een kredietverzekering biedt precies die extra ogen en oren:

Bij Atradius combineren we wereldwijde marktkennis met lokale expertise, zodat jij je kan focussen op je groei. Wij garanderen:

  • bescherming tegen onbetaalde facturen;
  • ondersteuning bij herstructureren van de schuld van jouw klant zodat de handel kan doorgaan of, als dat niet mogelijk is, door je te ondersteunen met de meest optimale exit-strategie
  • tijds- en kostenbesparing bij incassotrajecten en onderhandelingen;
  • culturele, taal- en juridische kennis in meer dan 50 landen;
  • ondersteuning bij het versterken van jouw positie als schuldeiser;
  • maximale terugvorderingen bij late of niet-betalende klanten.

SRM: Special Risk Management

Met onze Special Risk Management (SRM)-dienst tillen we risicomanagement naar een hoger niveau. Dit team van internationale specialisten in risicoacceptatie, juridische zaken, claims en incasso’s is in het leven geroepen om net die bedrijven te monitoren die extra aandacht nodig hebben. Zij staan klaar zodra een debiteur uit hun portefeuille tekenen van financiële verslechtering vertoont.

SRM neemt niet alleen zorgen weg, maar biedt ook perspectief. Van herstructureringen tot optimale exitstrategieën: we helpen je om het best mogelijke resultaat te behalen in complexe situaties. Onze mensen hebben niet alleen de kennis en ervaring om risico’s te beperken, maar ook om kansen te zien, zelfs in uitdagende markten.

Hoe wij reageren en handelen in zulke situaties, maakt vaak het verschil tussen een verlies en een kans.

Voorbereid zijn op zwarte zwanen en grijze neushoorns

Hoewel zwarte zwanen quasi onmogelijk te voorspellen zijn, kan het opbouwen van de nodige veerkracht – via financiële reserves, noodplannen, flexibele operaties of kredietverzekering – hun impact toch beperken. Grijze neushoorns vragen juist om proactiviteit: risico’s vroegtijdig herkennen maar ook snel handelen om de kwetsbaarheden te verkleinen.

Door beide benaderingen te combineren, bouw je een stevig raamwerk waarmee je kredietrisico’s onder controle houdt en je bedrijf op koers blijft, hoe onrustig het speelveld ook wordt.

Vijf tips om wanbetaling te herkennen en te beperken

  1. Monitor en herken waarschuwingssignalen.
    Zorg voor een goed risicoscoringsmodel en blijf alert op signalen die duiden op financiële problemen bij je klanten. Denk aan vertraagde betalingen, verzoeken om ruimere kredietvoorwaarden, frequente wisselingen in het management of negatieve berichtgeving over het bedrijf of de sector. Maak gebruik van data-analyse en kredietbewakingstools om deze signalen realtime te volgen. Wij ondersteunen je hier graag bij. Door tijdig en proactief in te grijpen, beperk je de impact en voorkom je dat problemen verder escaleren.

  2. Communiceer helder en leg duidelijke afspraken vast.
    Zorg voor open en transparante communicatie met je klanten, zodat de wederzijdse verwachtingen duidelijk zijn en potentiële problemen al in een vroeg stadium kunnen worden aangepakt. Leg daarnaast duidelijke en afdwingbare betalingsvoorwaarden vast om het risico op wanbetaling te verkleinen. Denk aan vooruitbetalingen bij risicovolle klanten, kortingen voor snelle betalingen om tijdigheid te stimuleren en boetes bij late betalingen om nalatigheid te ontmoedigen. Evalueer en actualiseer deze voorwaarden regelmatig, afgestemd op de prestaties van je klanten en de actuele marktomstandigheden.

  3. Diversifieer je klantenportefeuille.
    Een te grote afhankelijkheid van een of enkele grote klanten maakt je extra kwetsbaar voor wanbetalingen. Spreid je risico door je klantenbestand te verdelen over verschillende regio’s, sectoren en bedrijfsgroottes. Een goed gebalanceerde portefeuille helpt de impact van één wanbetalende klant op te vangen en je bedrijfscontinuïteit te beschermen.

  4. Voer regelmatige kredietbeoordelingen uit.
    Doe altijd een grondige kredietcheck voordat je nieuwe klanten binnenhaalt en beoordeel regelmatig de financiële gezondheid van bestaande klanten. Gebruik daarbij financiële overzichten, kredietrapporten en sectorbenchmarks om inzicht te krijgen in:
    o    de verhouding tussen schuld en eigen vermogen,
    o    trends in de kasstromen,
    o    en kredietbeoordelingen.
    Wij ondersteunen je graag in dit proces en bieden waardevolle inzichten en bescherming bij het aangaan van nieuwe klantrelaties.

  5. Gebruik kredietverzekering als vangnet.
    Overweeg een kredietverzekering om je te beschermen tegen het risico dat klanten hun facturen niet kunnen betalen. Zo’n verzekering dekt onbetaalde facturen bij klantinsolventie, geeft je toegang tot deskundige risicobeoordelingstools en wereldwijde marktinformatie, en biedt gemoedsrust zodat jij je kunt focussen op groei. Een kredietverzekering fungeert als een strategisch vangnet en helpt de financiële impact van plotselinge wanbetalingen onder controle te houden.

Tot slot

Risico’s verdwijnen nooit helemaal. Maar door voorbereid te zijn op zowel de onverwachte klap van de zwarte zwaan als de dreigende charge van de grijze neushoorn, geef je je bedrijf de beste kans om te groeien en bloeien, zelfs in onzekere tijden.

Wil je weten hoe wij je daarbij kunnen helpen? Neem vandaag nog contact op met ons op en ontdek hoe we samen jouw risico’s beheersbaar houden en jouw groei veiligstellen.